عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان (هیبرید آلستار) تحت سیستم های مختلف حاصلخیزی

به منظور بررسی عملکرد دانه آفتابگردان (هیبرید آلستار) و اجزای آن تحت سیستم های مختلف حاصلخیزی، آزمایشی در سال زراعی 1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تهران، با مختصات جغرافیایی 35 درجه و 44 دقیقه عرض شمالی و 51 درجه و 10 دقیقه طول شرقی و ارتفاع 1352 متر از سطح دریا اجرا گردید. این آزمایش در راستای کاهش مصرف کودهای شیمیایی، اصلاح خاک و بهبود وضعیت تغذیه گیاه به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. عامل اصلی 7 سطح کود شامل: f1(100درصد آلی)، f2(25درصد شیمیایی و75درصد آلی)، f3(50درصد شیمیایی و50 درصد آلی)، f4(75درصد شیمیایی و25درصد آلی)، f5(100درصد شیمیایی)، f6(کود سبز و 50درصد شیمیایی و50درصد آلی)، f7(کود سبز و 75درصد آلی و 25درصد شیمیایی) و تیمار با باکتری های افزاینده رشد به عنوان عامل فرعی در 2 سطح شامل: i1(بذرهای تلقیح شده) و i0(بذرهای تلقیح نشده) بود. در این بررسی در طی دوره رشد، تجمع ماده خشک و شاخص های فیزیولوژیک از قبیل شاخص سطح برگ (lai)، سرعت رشد محصول (cgr)، سرعت جذب خالص (nar) بر اساس درجه روز رشد (gdd) اندازه گیری شدند. عملکرد و اجزای عملکرد دانه (قطر طبق، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه و وزن طبق)، صفات مرفولوژیک مانند قطر ساقه، وزن خشک برگ، دمبرگ و ساقه، ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و صفات کیفی (میزان روغن و پروتئین دانه، عملکرد روغن و پروتئین و اسیدهای چرب روغن دانه) محاسبه و یا اندازه گیری گردیدند. نتایج به دست آمده نشان داد که تیمارهای تلفیقی در مراحل مختلف رشد، تجمع ماده خشک، lai, cgr, nar بیشتری را نسبت به سایر تیمارها داشتند. همچنین نتایج نشان داد که عملکرد دانه، بیولوژیک و اجزای عملکرد و صفات مرفولوژیک به طور معنی داری در سیستم های تلفیقی بیشتر از سایر سیستم های شیمیایی و آلی بود. تیمار f6 در بین تیمارهای سیستم حاصلخیزی عملکرد دانه (3034/5 کیلوگرم در هکتار)، وزن طبق (90/06 گرم)، قطر طبق (19/40 سانتی متر)، وزن هزار دانه (67/99 گرم) و تعداد دانه در طبق (925/5) بیشتری را به خود اختصاص داد (f6>f3>f4>f7>f2>f5>f1). بیشترین و کمترین درصد روغن به ترتیب در تیمار f1 و تیمار f6 حاصل گردید. در حالی که در رابطه با میزان پروتئین نتیجه عکس به دست آمد. تلقیح بذرها با باکتریهای افزاینده رشد موجب بهبود خصوصیات مرفولوژیک، شاخص های فیزیولوژیک، اجزای عملکرد، عملکرد دانه و بیولوژیک، درصد پروتئین و روغن و بهبود کیفیت روغن آفتابگردان در مقایسه با تیمار شاهد شد. با افزایش سهم کود آلی در سیستم های مختلف تغذیه ای و با استفاده از کود زیستی باکتریایی، میزان اسیدهای چرب اشباع به طور معنی داری کاهش و اسیدهای چرب غیر اشباع (اولئیک و لینولئیک) افزایش یافتند. بیشترین میزان اسید لینولئیک و اسید اولئیک به ترتیب در سیستم های f3 و f1 ایجاد شد. نتایج این آزمایش نشان داد که با کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی، دامی، زیستی و کشت غلات زمستانه به عنوان کودسبز قبل از گیاه هدف علاوه بر بهبود کیفیت و کمیت عملکرد، می تواند جایگزین مطلوبی برای روش های متداول در افزایش و پایداری تولید محصولات زراعی باشد که در نهایت موجب افزایش بهره وری نهاده ها و رسیدن به اهداف کشاورزی پایدار خواهد شد.